این سؤال دغدغه بسیاری از زنان است که به سلامت خود اهمیت میدهند و هر روز در انتخاب غذاهایشان بیشتر دقت میکنند. لبنیات به عنوان منبع اصلی کلسیم، پروتئین، ویتامین D و باکتریهای مفید همیشه توصیه شدهاند، اما در سالهای اخیر هشدارها و شایعاتی درباره ارتباط میان مصرف شیر، ماست و پنیر با افزایش ریسک سرطان پستان مطرح شده است. آیا باید لبنیات را از سفره خود حذف کنیم یا همچنان با خیال راحت آن را مصرف نماییم؟
در این مقاله به سراغ نتایج پژوهشهای معتبر جهانی و توصیههای تخصصی پزشکان رفتهایم تا باورهای رایج را با واقعیت علمی بسنجیم. به بررسی تأثیر نوع و میزان مصرف لبنیات، نقش هورمونها و چربیها و تفاوت بین لبنیات کمچرب و پرچرب در سلامت سینه زنان خواهیم پرداخت. اگر شما نیز به دنبال پاسخ قطعی و اطلاعات کاربردی برای حفظ سلامت خود هستید، پیشنهاد میکنیم این مقاله را تا انتها مطالعه کنید. با دانستن حقایق علمی، میتوانید تصمیم بهتری برای رژیم غذاییتان بگیرید و نگرانیها را کنار بگذارید.
چه عواملی در لبنیات میتوانند بر بافت پستان تأثیر بگذارند؟
چند ترکیب و ویژگی موجود در لبنیات وجود دارد که میتوانند بهطور بالقوه بر سلولهای بافت پستان تأثیر بگذارند. این تأثیرات لزوماً به معنی افزایش خطر سرطان نیستند، اما نقش آنها در پژوهشها بررسی شده و از همینجا نگرانیها شکل گرفته است. مهمترین عوامل عبارتاند از:
چربی اشباع
لبنیات پرچرب میتوانند سطح استروژن را بالا ببرند و این موضوع در برخی زنان، بهویژه پس از یائسگی، با افزایش ریسک سرطان پستان ارتباط دارد.
هورمونهای طبیعی شیر
شیر حاوی مقدار کمی استروژن و پروژسترون است؛ بیشتر آنها در دستگاه گوارش تجزیه میشوند و شواهد فعلی نشان نمیدهد که مقدار باقیمانده خطر مستقیم ایجاد کند.
فاکتور رشد IGF‑1
مصرف لبنیات ممکن است سطح IGF‑1 را اندکی افزایش دهد، اما این افزایش معمولاً خفیف است و انجمنهای علمی آن را خطرناک نمیدانند.
پروتئینها و پپتیدهای زیستفعال
برخی ترکیبات شیر خاصیت ضدالتهابی دارند و میتوانند از سلامت بافت پستان حمایت کنند؛ این اثر در لبنیات کمچرب بیشتر مشاهده شده است.
نوع فرآوری و میزان تخمیر
لبنیات تخمیرشده مانند ماست و کفیر بهسبب داشتن پروبیوتیک، میتوانند اثر محافظتی داشته باشند؛ در مقابل، لبنیات بسیار پرچرب یا فرآوریشده ممکن است اثر نامطلوب بگذارند.
میزان و نوع مصرف
مصرف زیاد لبنیات پرچرب میتواند باعث افزایش وزن و استروژن شود و ریسک سرطان پستان را بالا ببرد؛ اما لبنیات کمچرب در مقدار متعادل معمولاً این خطر را ندارند.
آیا نوع لبنیات در ریسک سرطان پستان تفاوت ایجاد میکند؟
نوع لبنیات مصرفی میتواند تا حدی بر ریسک سرطان پستان اثر بگذارد اما این تفاوتها همیشه واضح یا قطعی نیستند و بستگی به عوامل مختلفی دارد. پژوهشهای علمی نشان دادهاند که محصولات لبنی مختلف، مثل شیر، ماست، پنیر و دوغ از نظر مقدار چربی، روش فرآوری و میزان مواد افزودنی با یکدیگر فرق دارند و بر سلامت بدن اثرهای متفاوتی دارند.
لبنیات کمچرب
حاوی کلسیم و پروتئین با چربی اشباع کمتر هستند و برخی پژوهشها نشان میدهند ممکن است ریسک سرطان پستان را کمی کاهش دهند. گزینهای سالمتر برای مصرف روزانه محسوب میشوند.
لبنیات پرچرب
دارای چربی اشباع بالاترند. برخی مطالعات مصرف زیاد آنها را با افزایش احتمالی ریسک سرطان پستان مرتبط دانستهاند، اما این رابطه قطعی نیست و به چاقی، سبک زندگی و عوامل ژنتیکی هم وابسته است.
لبنیات تخمیرشده (ماست پروبیوتیک، کفیر)
بهدلیل وجود باکتریهای مفید، میتوانند به تعادل هورمونی، کاهش التهاب و بهبود ایمنی کمک کنند. برخی شواهد اثر محافظتی این گروه بر سلامت پستان را نشان دادهاند، هرچند نیاز به تحقیقات بیشتر وجود دارد.
- نکته مهم
هیچ نوع لبنیات بهتنهایی عامل قطعی بروز سرطان پستان نیست و رعایت اعتدال و تنوع غذایی مهمترین اصل است، اما به صورت کلی خانم ها باید علاوه بر رژیم سالم به سلامت خود نیز توجه کنند و یکی از مواردی که حتما باید به آن توجه کنند بررسی پستان ها است چون کیست و سرطان پستان در خانم ها بسیار شایع است بنابراین اگر به دنبال، سونوگرافی سینه در پیروزی هستید دکتر راضیه حیدری یکی از متخصصان رادیولوژیست و فلوشیپ پستان در این زمینه است که از تجهیزات به روز و پیشرفته برای بررسی دقیق استفاده می کنند.
کدام زنان در مصرف لبنیات باید احتیاط کنند؟
زنان با سابقه خانوادگی سرطان پستان: بهتر است از لبنیات پرچرب و صنعتی پرهیز کرده و لبنیات کمچرب و طبیعی مصرف کنند. برای خانم هایی که سابقه خانوادگی سرطان پستان دارند بسیار حیاتی است که حتما تست های لازم را برای بررسی وضعیت سینه خود انجام دهند دکتر راضیه حیدری فلوشیپ اینترونشن پستان در پیروزی هستند که خدمات مرکز خانم دکتر تحت پوشش بیمه های پایه و تکمیلی است.
خانمهایی که خود سابقه سرطان دارند: نیاز به رژیم تخصصی با نظر پزشک دارند. لبنیات کمچرب و تخمیری معمولاً مناسبتر است.
زنان چاق یا دارای اضافهوزن: چربی اشباع لبنیات پرچرب میتواند خطر را بیشتر کند. انتخاب لبنیات کمچرب توصیه میشود.
زنان در سنین یائسگی و پس از آن: بهدلیل تغییرات هورمونی، مصرف لبنیات کمچرب و دریافت کافی کلسیم اهمیت بیشتری دارد.
خانمهای دارای اختلالات هورمونی یا تحت درمان هورمونی: بهتر است در مصرف لبنیات پرچرب (بهدلیل احتمال وجود هورمون) احتیاط کنند.
افراد با سبک زندگی ناسالم: کمتحرکی، رژیم چرب، دخانیات و الکل ریسک را بالا میبرد. مصرف لبنیات سالمتر و تعادل غذایی ضروری است.
میزان مصرف مناسب لبنیات
شیر کمچرب: روزی ۱ تا ۲ لیوان، منبع کلسیم و پروتئین با چربی پایین.
ماست کمچرب یا پروبیوتیک: روزی ۱ کاسه، کمک به روده و کاهش التهاب.
دوغ کمنمک: روزی ۱ لیوان، نوشیدنی سبک و کمکالری.
پنیر سفید کمچرب: ۳۰ تا ۴۰ گرم، منبع کلسیم اما با نمک بالا.
پنیرهای چرب یا فرآوریشده: ۱ تا ۲ بار در هفته، چربی و افزودنی بیشتر.
بستنی و دسرهای لبنی: ۱ تا ۲ بار در هفته، پرقند و کمارزش تغذیهای.
خامه و سرشیر: کمتر از چند بار در هفته، بسیار پرچرب و باید محدود مصرف شود.
جایگزینهای گیاهی برای لبنیات
ارزش تغذیهای متفاوت: شیرهای گیاهی کالری و چربی کمی دارند اما بدون غنیسازی ممکن است باعث کمبود پروتئین، کلسیم و ویتامین D شوند.
اهمیت غنیسازی با کلسیم و ویتامین D: نوشیدنیهای گیاهی باید غنیشده باشند، چون کمبود این مواد با التهاب و رشد سلولی نامنظم مرتبط است.
نقش ایزوفلاونهای سویا: ایزوفلاونها شبیه استروژناند اما طبق شواهد جدید نهتنها خطر سرطان پستان را بالا نمیبرند، بلکه ممکن است اثر محافظتی خفیف داشته باشند.
شاخص التهاب و میزان شکر: شیرهای گیاهی ساده التهاب کمی دارند، اما انواع پرشکر میتوانند وزن را افزایش دهند و ریسک سرطان پستان را غیرمستقیم بالا ببرند.
نبود هورمونهای حیوانی: محصولات گیاهی فاقد هورمونهای حیوانیاند و نگرانی هورمونی ندارند، به شرطی که کمبود کلسیم و پروتئین جبران شود.
بهترین انتخابها: شیر سویا غنیشده، شیر جو بدون شکر، شیر بادام غنیشده و ماست گیاهی کمقند گزینههای ایمنتر برای سلامت پستان هستند.
موارد نیازمند احتیاط: شیرهای گیاهی پرشکر، غنینشده یا بسیار چرب (مانند نارگیل کامل) میتوانند با افزایش وزن یا کمبودهای تغذیهای اثر منفی داشته باشند.
نکته آخر
در حال حاضر هیچ مدرک علمی قطعی وجود ندارد که نشان دهد مصرف لبنیات باعث سرطان پستان میشود. آنچه اهمیت دارد نوع لبنیات، مقدار مصرف، وضعیت وزن، سن و شرایط هورمونی زنان است. لبنیات کمچرب و تخمیری معمولاً اثرات مفید دارند، در حالیکه مصرف زیاد لبنیات پرچرب یا محصولات پرشکر میتواند از مسیر افزایش وزن یا تغییرات هورمونی، ریسک را کمی بالا ببرد.
