- اندازه متن +
🧠پیوند دهان تا مغز
التهاب لثه یا پریودنتیت یکی از شایع‌ترین مشکلات دهان و دندان است. تحلیل‌های جدید نشان می‌دهند که این بیماری نه‌تنها سلامت دهان را تهدید می‌کند، بلکه می‌تواند بر مغز و حافظه نیز اثر داشته باشد. در واقع، التهاب مزمن اگر کنترل نشود، با آسیب‌های شناختی و کاهش عملکرد مغزی مرتبط است .
۱. التهاب لثه چگونه شکل می‌گیرد؟
- تجمع پلاک‌های باکتریایی روی دندان موجب التهاب مزمن لثه می‌شود.
- باکتری‌هایی مانند Porphyromonas gingivalis می‌توانند وارد خون شوند و سیستم ایمنی را فعال کنند
- این باکتری‌ها و واکنش التهابی می‌توانند از سد خونی-مغزی عبور کرده و بر مغز اثر بگذارند
۲. مسیر التهاب: از خون تا مغز
۱. باکتری‌ها و توکسین‌ها وارد جریان خون می‌شوند.
۲. سیستم ایمنی (سیتوکین‌ها مانند IL‑1β، IL‑6، TNF‑α) فعال شده و التهاب سرتاسری به‌وجود می‌آورند ۳. با فرسودگی سد خونی-مغزی، این سیتوکین‌ها و باکتری‌ها وارد مغز می‌شوند و موجب نوروانفلاسیون (التهاب عصبی مزمن) می‌گردند
۳. آلودگی با Porphyromonas gingivalis
- این باکتری خاص به‌واسطهٔ آنزیم‌هایی به‌نام gingipains، پروتئین‌های عصبی را تخریب و منجر به مرگ نورون‌ها می‌شود
- DNA و پروتئین‌های این باکتری در مغز بیماران آلزایمر نیز یافت شده که بیانگر نقش طولانی‌مدتش در مغز است .
۴. شواهد بالینی: ارتباط با افت ذهنی
- مطالعات نشان داده‌اند افرادی که پریودنتیت مزمن دارند، بیش‌از دو برابر بیشتر در معرض اختلال شناختی و آلزایمر هستند .
- یک تحقیق روی بیش از ۶۰۰۰ نفر نشان داد: افراد با التهاب لثه در ِدههٔ هفتم زندگی، احتمال بالایی برای ابتلا به آلزایمر دارند
- یافته‌های MRI نشان می‌دهند که التهاب لثه باعث کاهش حجم هیپوکامپوس (مناطق کلیدی برای حافظه) می‌شود .
۵. مکانیسم‌های مولکولی
- التهاب مزمن، میکروگلیا و آستروسیت‌ها را فعال می‌کند و با سیتوکین‌های پیش‌التهابی موجب آسیب نورونی می‌شود .
- این وضعیت منجر به تشکیل آمیلوئید β و تائو در مغز می‌شود — دو نشانگر رایج آلزایمر .
- همچنین التهاب باعث تنگ‌تر شدن عروق مغزی شده و جریان خون به نواحی حافظه را کاهش می‌دهد .
۶. شواهد تصویربرداری
- MRI افراد مبتلا به پریودنتیت نشان‌دهنده کاهش کارایی نواحی حافظه و پردازش هیپوکامپ است .
- ارتباط مستقیم بین شدت بیماری دهان و ویژگی‌های MRI مغز – نشانه‌های اولیه زوال عقل – قابل مشاهده است .
۷. آیا علت یا معلول است؟
- ممکن است زوال شناختی سبب کاهش بهداشت دهان شود (چون افراد حافظه‌شان ضعیف‌تر می‌شود).
- اما مطالعات طولی نشان داده‌اند که التهاب لثه در افراد با هوش طبیعی پیش‌بینی‌کننده افت شناختی بعدی است .
- بنابراین احتمال می‌رود التهاب لثه یکی از عوامل خطر قابل‌پیشگیری در زوال شناختی باشد .
۸. اهمیت بهداشت دهان برای مغز
- مسواک زدن، استفاده از نخ دندان و چکاپهای مرتب، علاوه بر سلامت دهان، حفاظی در برابر التهاب سرتاسری و آسیب مغزی هستند .
- بررسی‌های اخیر: کسانی که به‌طور منظم مسواک زده و نخ دندان می‌کشند، دارای ریسک کمتر ابتلا به آلزایمرند .
- حتی تمیز کردن عمقی (Scaling & Root Planing) التهاب را کاهش و احتمال تأخیر در افت شناخت را در پی دارد.
۹. توصیه‌های علمی و عملی
- مسواک دو بار در روز + نخ دندان روزی یک‌بار
- مراجعات دوره‌ای به دندانپزشک (هر ۶ ماه یا کمتر اگر التهاب دارید)
- بررسی و درمان فوری علائم: التهاب، قرمزی، خونریزی لثه
- سبک زندگی ضدالتهابی: کاهش قند، سیگار، مدیریت استرس
- حمایت از سالمندان به‌ویژه با ضعف شناختی برای اطمینان از رعایت بهداشت دهان .
نتیجه‌گیری کلی
التهاب لثه دیگر مشکلی محدود به دهان نیست — بلکه پیامدهای جدی نورولوژیک دارد. پژوهش‌ها نشان داده‌اند این التهاب می‌تواند با بروز و تشدید آلزایمر و اختلالات شناختی مرتبط باشد. اما خبر خوب اینکه:
- با پیشگیری ساده و رعایت بهداشت دهان
- و مراجعات منظم به دندانپزشک
- می‌توان از یک عامل خطر مهم برای مغز پیشگیری کرد.
نظر شما در مورد این مطلب چیه؟