اگر بیحسی پاهایتان ادامهدار شد این هشدار را جدی بگیرید. زیرا این علامت ظاهراً ساده میتواند پشت پرده علتهایی باشد که از فشار روی اعصاب و مشکلات ستون فقرات گرفته تا اختلال گردش خون و بیماریهای سیستم عصبی را شامل میشود. بیحسی پا زمانی نگرانکننده میشود که بیشتر از چند ساعت طول بکشد، همراه درد، گزگز، سردی یا ضعف باشد یا بدون هیچ علت مشخصی بهصورت تکرارشونده تجربه شود. بسیاری از افراد این نشانه را به خستگی، نشستن طولانی یا کمبود ویتامین نسبت میدهند و از بررسی دقیق آن غافل میمانند. درحالیکه تأخیر در تشخیص میتواند آسیب عصبی ماندگار ایجاد کند. در این مقاله تلاش کردهایم تمام علتهای مهم بیحسی پا، نشانههای خطر، روشهای تشخیص پزشکی، راههای درمان و زمان مراجعه فوری به پزشک را با زبانی ساده اما علمی توضیح دهیم تا بتوانید با آگاهی کامل تصمیم بگیرید.
علتهای شایع بیحسی پا
نورپاتی محیطی بهدلیل دیابت، الکل، کمبود ویتامینها یا داروها که باعث گزگز و بیحسی تدریجی میشود.
فشار بر اعصاب کمر مثل فتق دیسک یا تنگی کانال نخاعی که بیحسی و درد تیرکشنده پا ایجاد میکند.
اختلال گردش خون پا مانند بیماری شریان محیطی که با بیحسی و سردی و درد هنگام راهرفتن همراه است.
کمبود ویتامینهای گروه B که عملکرد اعصاب را مختل میکند.
دیابت که شایعترین علت مزمن بیحسی دوطرفه پاهاست.
بیماریهای عصبی مرکزی مانند اماس یا سکتههای کوچک که ناگهانی رخ میدهد.
التهاب یا عفونت عصبی مثل زونا یا بیماریهای خودایمنی.
کمکاری تیروئید که با فشار روی اعصاب بیحسی ایجاد میکند.
فشار طولانیمدت یا آسیب مکانیکی به اندام که معمولاً موقت است.
داروها و سموم مانند شیمیدرمانی یا فلزات سنگین.
خطرات بیتوجهی به بیحسی پا
پیشرفت آسیب عصبی (نورپاتی دائمی): بیتوجهی به بیحسی ناشی از آسیب عصب میتواند باعث تخریب غیرقابلبرگشت اعصاب و بیحسی دائمی شود.
ضعف و کاهش توان حرکتی: دامه بیحسی باعث ضعف عضلات پا، لنگش، دشواری در راهرفتن و برهم خوردن تعادل میشود.
زخمهای پنهان و دیرترمیم شونده: به دلیل بیحسی، زخمها یا سوختگیها احساس نمیشوند و خصوصاً در دیابتیها به زخمهای عمیق و عفونتهای خطرناک تبدیل میشوند.
افزایش خطر زمین خوردن: بیحسی حس تعادل و موقعیت پا را مختل میکند و احتمال افتادن، پیچخوردگی و شکستگی را بالا میبرد.
نشانه بیماریهای جدیتر: بیحسی ممکن است نشانه مشکلات مهمتری مثل اختلال خونرسانی، تنگی کانال نخاعی یا اماس باشد و نادیدهگرفتن آن تشخیص را عقب میاندازد.
آسیبهای شدید ناشی از اختلال خونرسانی: اگر بیحسی از اختلال جریان خون باشد، درماننشدن آن میتواند به نکروز، عفونت و حتی قطع عضو منجر شود.
بدترشدن دیابت یا مشکلات متابولیک: در افراد دیابتی، بیحسی نشانه آسیب عصبی پیشرفته است و بیتوجهی به آن خطر زخم دیابتی و پیشرفت سریعتر آسیبها را افزایش میدهد.
بیحسی پا چگونه تشخیص داده میشود؟
شرح حال دقیق بیمار
پزشک زمان شروع، محل بیحسی، علائم همراه، سابقه دیابت یا مشکلات کمر را بررسی میکند تا مسیر تشخیص علت اصلی مشخص شود.
معاینه فیزیکی و عصبی
تست حس لامسه و درد، رفلکسها، قدرت عضلات و ستون فقرات انجام میشود تا معلوم شود مشکل از عصب و عضله یا جریان خون است.
MRI کمر یا گردن
برای مشخصکردن میزان بیرونزدگی دیسک، التهاب اطراف عصب و تنگی کانال نخاعی که میتوانند باعث بیحسی پا شوند، تصویربرداری دقیقی انجام میشود.
نوار عصب و عضله (EMG/NCV)
برای تعیین اینکه آسیب عصبی از ریشههای کمری است یا در مسیر عصب پا ایجاد شده عملکرد و سرعت هدایت عصب بررسی میشود.
ارزیابی تنگی کانال نخاعی
برای تشخیص میزان باریکشدن کانال نخاعی و مقدار فشاری که بر عصب وارد میکند و میتواند سبب بیحسی پا شود، بررسیهای تخصصی انجام میشود.
ارزیابی جریان خون پا
اندازهگیری ABI و داپلر عروقی میزان تنگی یا انسداد رگها را مشخص میکند بهویژه زمانی که بیحسی همراه با سردی یا درد هنگام راهرفتن باشد.
موثرترین روشهای درمان
درمان دیسک با لیزر پلاسما: با کاهش فشار داخل دیسک، فشار روی عصب کم میشود و بیحسی و درد تیرکشنده پا کمتر میگردد.
اوزونتراپی دیسک: با کاهش التهاب و کوچکشدن نسبی فتق، فشار عصب کمتر میشود و گزگز پا بهبود مییابد.
درمان غیرجراحی دیسک: دارو و فیزیوتراپی با کاهش التهاب، فشار عصب را کم میکنند و حس پا بهتر میشود.
جراحی تخصصی ستون فقرات: در موارد شدید یا رو بهتشدید، جراحی با آزادسازی عصب از آسیب دائمی جلوگیری کرده و به برگشت حس و قدرت پا کمک میکند. وقتی بیحسی پا ناشی از دیسک یا فشار ریشه عصبی باشد، ارزیابی توسط پزشک متخصص ستون فقرات برای انتخاب درمان درست ضروری است.
اگر به دنبال بهترین دکتر درمان دیسک کمر در مشهد هستید که تخصص و تجربه بالایی داشته باشد پیشنهاد ما به شما دکتر فرهاد کرمیان است که می تواند با استفاده از روشهای تخصصی، علت اصلی بیحسی را شناسایی کرده و بهترین روش درمان را برای هر فرد ارائه دهند.
درمان تنگی کانال نخاعی: با دارو، تزریق یا جراحی، فضای عصب باز میشود و بیحسی و لنگش کاهش مییابد.
درمان تنگی کانالهای عصبی محیطی: با فیزیوتراپی، اسپلینت یا دِکمپرشن، مسیر عصب آزاد میشود و حس پا بهمرور طبیعیتر میشود.
چه کارهایی باعث بدتر شدن بیحسی پا میشود؟
نشستن یا ایستادن طولانی: باعث فشار مداوم روی اعصاب و کاهش گردش خون پا میشود و بیحسی را تشدید میکند.
کفش نامناسب یا تنگ: به اعصاب کف پا فشار میآورد و جریان خون را مختل میکند و بیحسی را بدتر میسازد.
قند خون کنترلنشده در دیابت: آسیب عصبی را سرعت میدهد و شدت بیحسی و گزگز را بیشتر میکند.
کمبود ویتامینهای گروه B: ضعف رسانایی عصبی را تشدید میکند و بیحسی طولانیتر و مکرر میشود.
نشستن اشتباه یا قوز کردن: به کمر و ریشههای عصبی فشار میآورد و بیحسی پا را افزایش میدهد.
مصرف الکل یا سیگار: به اعصاب و رگها آسیب میزند و بیحسی را پایدارتر و شدیدتر میکند.
فعالیتهای تکراری و پرفشار: باعث التهاب اعصاب پا و مچ میشود و میزان بیحسی را افزایش میدهد.
بیتحرکی طولانی: گردش خون را کم میکند و موجب تشدید بیحسی، سردی و گزگز پا میشود.
چه زمانی مراجعه فوری به پزشک ضروری است؟
بیحسی ناگهانی یا یکطرفه: میتواند نشانه سکته یا آسیب حاد عصبی باشد و نیاز به ارزیابی فوری دارد.
بیحسی همراه با ضعف پا: وقتی توان حرکت پا کم میشود، احتمال فشار شدید روی عصب وجود دارد.
بیاختیاری ادرار یا مدفوع: ترکیب آن با بیحسی پا هشدار یک اورژانس عصبی جدی است.
سردی یا تغییر رنگ پا: میتواند نشانه کاهش شدید خونرسانی و خطر آسیب بافت باشد.
درد تیرکشنده و شدید از کمر به پا: احتمال فتق دیسک یا گیر افتادن عصب را بالا میبرد.
بدتر شدن سریع بیحسی در چند روز: میتواند نشاندهنده التهاب یا بیماری عصبی پیشرونده باشد.
کلام آخر
بیحسی پا علامتی است که نباید نادیده گرفته شود، چون میتواند از سادهترین مشکلات تا بیماریهای جدیتر را هشدار دهد. با مدیریت سبک زندگی، کنترل دیابت و مصرف ویتامینهای ضروری و مراقبت روزانه از پاها میتوان تا حد زیادی از بروز یا پیشرفت این مشکل پیشگیری کرد. در نهایت رسیدگی زودهنگام همیشه باعث درمان سریعتر و جلوگیری از عوارض طولانیمدت میشود.
